Wat is old tank syndrome en hoe voorkom je het

Veel Aquariumliefhebbers komen vroeg of laat de term *Old Tank Syndrome* tegen. Het klinkt onschuldig, maar het kan desastreuze gevolgen hebben. Denk aan plotselinge pH-crashes, massale vissterfte of planten die het ineens niet meer doen. In dit artikel duik ik dieper in de vraag: Wat is Old Tank Syndrome en hoe voorkom je het? We bekijken de oorzaken, signalen en vooral ook de preventiemogelijkheden zodat jouw aquarium ook na vele jaren stabiel en gezond blijft.

Wil je beter begrijpen hoe je de draagkracht van je aquarium kunt berekenen om problemen zoals Old Tank Syndrome te voorkomen? Lees dan ook: Hoe bereken je de bio-load van een aquarium?

Wat is Old Tank Syndrome (OTS)?

Old Tank Syndrome, afgekort OTS, is een probleem dat vooral optreedt in oude aquaria die al lange tijd draaien zonder voldoende groot onderhoud. Het ontstaat niet van de ene dag op de andere, maar door een opstapeling van afvalstoffen en een langzaam uitgeputte buffercapaciteit. Uiteindelijk raakt het biologisch evenwicht in de aquarium omgeving ernstig verstoord. Dat maakt het antwoord op de vraag Wat is Old Tank Syndrome en hoe voorkom je het zo belangrijk voor elke Aquariumliefhebber.

Bij OTS zie je vaak dat de nitraatwaarden hoog oplopen, soms boven de 50–100 mg/L, terwijl de KH (carbonaathardheid) juist bijna volledig is uitgeput. Het gevolg: een onstabiele pH die kan crashen onder 6,0, met alle gevolgen van dien voor zowel vissen als planten.

Waarom oudere aquaria hier gevoeliger voor zijn

Een aquarium dat al jaren draait, heeft vaak een rijk ontwikkeld biologisch systeem. Maar dat voordeel kan tegen je gaan werken. Door jarenlange ophoping van afvalstoffen – denk aan plantenresten, visuitwerpselen en slib – ontstaat er een bodem die steeds meer vervuild raakt. Daarbij daalt de buffercapaciteit langzaam doordat mineralen worden opgebruikt zonder dat ze voldoende worden aangevuld met nieuwe waterwissels.

In de praktijk merk ik vaak dat aquaria die er “stabiel” uitzien, met rustige groei en weinig veranderingen, juist vatbaar blijken voor OTS. Het aquarium lijkt gezond, tot plotseling vissen beginnen te sterven of de pH instort.

Waarschuwing: een aquarium dat jarenlang zonder grote waterwissels draait, lijkt soms stabiel, maar kan elk moment instorten door OTS.

De belangrijkste oorzaken van OTS

We kunnen de voornaamste oorzaken van Old Tank Syndrome onderverdelen in vier hoofdfactoren:

• Ophoping van afvalstoffen: zonder voldoende waterwissels stapelt nitraat zich op tot gevaarlijke niveaus, vaak honderden milligrammen per liter.
• Uitgeputte buffercapaciteit (KH): de KH daalt gestaag, waardoor de pH niet langer stabiel blijft.
• Bodemvervuiling: slib in het substraat en ongegeten voer zorgen voor zuurstofarme zones, waar schadelijke stoffen zoals zwavelwaterstof kunnen vrijkomen.
• Slechte filterwerking: verstopte of oude filtermedia zorgen voor verminderde watercirculatie en plaatselijke zuurstofarmoede.

Signalen en symptomen herkennen

Voor wie zich afvraagt: Wat is Old Tank Syndrome en hoe voorkom je het, is het essentieel om de eerste signalen op tijd waar te nemen. Je aquarium vertelt je vaak precies wat er misgaat:

• Vissen: apathisch gedrag, gaspen bij het oppervlak, stresskleuren en in ernstige gevallen plotselinge vissterfte.
• Planten: slechtere groei, doorschijnende bladeren en overlast van algengroei.
• Waterwaarden: sterk verhoogde nitraat- en nitrietwaarden, pH onder 6,0, of onverklaarbare ammoniakniveaus.

Tip: meet altijd je pH én KH tegelijk – een lage KH betekent dat een pH-crash elk moment kan plaatsvinden.

Stappenplan als je OTS vermoedt

Stel dat je aquarium symptomen vertoont van OTS. Wat doe je dan? Belangrijk is dat je niet te rigoureus ingrijpt, want een plotselinge verandering kan de problemen verergeren:

1. Meet direct je belangrijkste parameters: pH, KH, nitraat en ammoniak.
2. Voer geen direct grote waterwissel uit. Begin liever met 10–15% om de paar dagen, om je vissen niet extra te belasten.
3. Reinig voorzichtig de bodem met een aquarium siphon om slib te verwijderen.
4. Ververs filtermedia indien ze verzadigd zijn, maar behoud een deel van de bacteriën door ze uit te spoelen in aquariumwater.
5. Controleer de voedings- en bezettingsdichtheid: voer minder en beoordeel of je aquarium te vol is.

Een praktische manier om vervuiling uit de bodem te halen is HS Aqua oplader tbv Eco Gravel Cleaner, waarmee je slib efficiënt kunt verwijderen.

Preventieve maatregelen

Voorkomen dat je in deze situatie belandt, is altijd beter. Voor preventie zijn een aantal gewoontes cruciaal:

• Voer wekelijks 20–30% waterwissels uit om mineralen aan te vullen en nitraat te verlagen.
• Test routinematig pH, KH, nitraat en nitriet zodat afwijkingen meteen zichtbaar zijn.
• Onderhoud je filter: spoel filtermedia uit in aquariumwater (nooit onder de kraan).
• Beperk overbevolking en overvoeding, de twee belangrijkste versnellers van OTS.

Praktische tip: doe kleine onderhoudsstapjes consequent, dat werkt veel beter dan af en toe rigoureus schoonmaken.

Handige tools en producten om OTS te voorkomen

Naast routines en testmethodes zijn er producten die helpen om de stabiliteit van je aquarium op lange termijn te waarborgen:

• Water Balans Herstel Pakket
  

  
  
  

  om snel de juiste waterwaarde terug te krijgen bij instabiliteit.

• Aquarium Onderhoud Totaalpakket
  

  
  
  

  om met minimale moeite structureel onderhoud goed bij te houden.

• Tetra Aqua Aquasafe
  

  
  
  

  om kraanwater veilig te maken en giftige stoffen te neutraliseren.

Leestip: volgens Aquariumfans-artikel over essentiële vragen bij aquarium watertesten geldt dat regelmatig testen cruciaal is om waterkwaliteit te behouden en OTS te voorkomen.

Conclusie: zorgen voor een blijvend stabiel aquarium

Het antwoord op de vraag Wat is Old Tank Syndrome en hoe voorkom je het draait om kennis en consistent onderhoud. OTS is geen plotselinge ramp, maar een langzaam sluimerend proces van verwaarloosde routines. Door waterwaarden zorgvuldig te monitoren, regelmatig water te verversen en slim gebruik te maken van onderhoudsproducten en testen, blijft je aquarium ook op lange termijn gezond.

Een goede wateranalyse helpt om vroegtijdig signalen van instabiliteit te herkennen; lees daarom ook: Welke water testmethode is het beste voor aquarium?

Auteur R. Louis. 25+ jaar aquarium ervaring. Gebaseerd op praktijkervaring en actuele inzichten uit de aquariumbranche, samengesteld door het kenniscentrum van Aquariumwarenhuis. Dit artikel wordt elk jaar herzien en geactualiseerd.